Hoe komt het dat de grondwaterstand zoveel kan stijgen?
De hoge grondwaterstand heeft 2 oorzaken: heel veel regen en de ligging van Hilversum. Van half oktober 2023 tot en met februari 2024 heeft het heel erg veel geregend. Het was de natste winter sinds de metingen zijn begonnen. Normaal valt er in onze regio in februari bijvoorbeeld ongeveer 75 millimeter regen. Nu was dat meer dan 120 millimeter. Dat is dus 120 liter water op één vierkante meter!
Daarnaast ligt Hilversum op een uitloper van de Utrechtse Heuvelrug. Dat is hoge zandgrond en dat neemt veel en makkelijk water op. Maar bij zandgronden is er vaak geen oppervlaktewater waar het water naartoe kan, zoals rivieren, meren of kanalen. In het westen van Hilversum kan het water naar de Gooise Vaart en het Hilversums Kanaal. Maar vanuit twee derde van Hilversum loopt het water naar het oosten. Daar is geen oppervlaktewater. Er is alleen een buffer bij Anna’s Hoeve, maar die zit ook al erg vol.
Wat kunnen we eraan doen?
De hoge grondwaterstand zoals die in 2024 was, is een ingewikkeld probleem, waar heel Nederland last van heeft gehad. De mogelijkheden die we hebben om er iets aan te doen, zijn helaas beperkt. Natuurlijk begrijpen wij dat het erg vervelend is dat er dan kelders onder water staan. We snappen de zorgen van inwoners en vinden het heel vervelend dat inwoners overlast ervaren van het grondwater.
We willen er voor onze inwoners zijn, maar tegelijkertijd zijn we ook realistisch: we kunnen dit probleem niet in 1 keer makkelijk oplossen. Er zitten miljoenen liters water in de grond: dat krijgen we niet weggepompt. We doen alles wat we kunnen, binnen de beperkte mogelijkheden die er zijn.
Maatregelen
Op plekken waar het urgent is, nemen we maatregelen. Deze maatregelen zijn ook gepresenteerd op de informatieavond van 19 november. Daar waar het grondwater tot vlak onder maaiveld heeft gestaan in 2024 worden voorzieningen voorbereid en aangelegd om bij hoog grondwater dit grondwater deels af te kunnen voeren.
Bij veel regen zit ook het riool vol. Regenwater uit het gescheiden riool (dus zonder vuilwater) gaat naar de vijvers, bijvoorbeeld bij Anna’s Hoeve en de Riebeeckvijver. Bij veel regenwaterafvoer via het riool stijgt het waterpeil van de vijvers Anna’s Hoeve. Dit verhoogde peil kan lokaal de grondwaterstand beïnvloeden. Het waterschap onderzoekt wat de invloed is van het waterpeil in de vijvers Anna’s Hoeve op de grondwaterstand in de omgeving van de vijvers. In dit onderzoek willen we ook graag meenemen welke delen van Hilversum kwetsbaar zijn voor grondwateroverlast als er nog meer regen was gevallen.
Het aantal peilbuizen waarmee het grondwater wordt gemeten in Hilversum is uitgebreid.
Hoe zit dat nou met het grondwater en het riool?
Het rioolstelsel van de gemeente Hilversum is bedoeld voor hemelwater (regenwater) en vuilwater uit huizen, zoals van het toilet. Het riool heeft géén functie in de afvoer van grondwater. Het grondwater kan daar dus niet in worden afgevoerd. De vijvers in Hilversum hebben ook alleen een functie in het hemelwaterstelsel: voor het opvangen van regenwater. Het probleem nu gaat niet over water in het riool: het gaat over water in de grond.
Wie is er verantwoordelijk voor het grondwater?
Het grondwater is dus heel ingewikkeld, en blijft niet binnen de grenzen van Hilversum. In de Waterwet staat daarom dat het grondwater een ‘interbestuurlijke’ verantwoordelijkheid is. Dat betekent dat het de verantwoordelijkheid is van zowel het waterschap, de provincie en de gemeente.
Water (regen) dat op eigen particulier terrein valt, is de verantwoordelijkheid van de eigenaar. Het is dus ook de verantwoordelijkheid van de eigenaar dat ondergrondse ruimtes, zoals een kelder, waterdicht zijn.
We zien dat sommige inwoners zonder waterdichte kelder, ten tijde van een hoge grondwaterstand, het water uit hun kelder pompen. Dat water komt in de tuin en op straat, en loopt dan het riool in. Officieel mag dat niet, het riool heeft niet voldoende capaciteit om dat water af te voeren.
Regen in de toekomst
We verwachten in de toekomst meer heftige regenbuien. Deze piekbuien kunnen we deels opvangen met ons rioolstelsel. Dan kan regenwater even op straat staan, maar niet lang. En het grondwater stijgt niet gelijk bij één hevige regenbui zoals dat is gestegen in 2024. Dat gebeurt alleen als het heel lang achter elkaar veel regent.
Als het grondwater meerdere weken per jaar en meerdere jaren achter elkaar vlak onder maaiveld staat, moet de gemeente maatregelen treffen. Maar dat zijn meestal dure maatregelen: die kunnen we niet zomaar aanleggen. Dan kunnen we waarschijnlijk nog steeds niet al het grondwater weghalen. Kelders moeten dus nog steeds waterdicht zijn om wateroverlast te voorkomen.
