De Indië-herdenking is een herdenkingsceremonie die jaarlijks op 15 augustus in Nederland plaatsvindt. Er wordt stilgestaan bij de slachtoffers die vielen tijdens de Tweede Wereldoorlog in het voormalige Nederlands-Indië en de daaropvolgende gewelddadige onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië (Bersiap).
Stilstaan is achteruitgang
Fred: “Ik was een keer bij die Indië-herdenking in Hilversum. Daar was voormalig burgemeester Pieter Broertjes aanwezig. Hij vroeg mij: wat vond je ervan? ‘Vreselijk’, zei ik. ‘Weer al die verhalen over onthoofdingen en martelingen. Dat weten we allemaal wel. Waarom moeten we dat elk jaar oprakelen? Ik vind dat je mensen iets moet laten vertellen over wat het hen gedaan heeft en hoe ze ermee verder willen. Je moet verder, stilstaan is achteruitgang.’ Pieter wees naar mij en zei: ‘volgend jaar zit jij in het comité.' En zo is het gekomen.”
Drie Indische mensen in Hilversum
“In de Tweede Wereldoorlog zat mijn moeder in een Jappenkamp. Daar werd mijn broer geboren. Mijn vader - een Nederlander - werd als krijgsgevangene gedwongen om te werken aan de Birmalijn, een spoorlijn tussen Nong Pladuk in Thailand en Thanbyuzayat in Myanmar (Birma). Na de oorlog werd tijdens de Bersiap iedereen die mét of voor Nederlanders had gewerkt of een relatie had, weer in een kamp gezet. Of een kopje kleiner gemaakt. Mijn ouders zijn in feite gevlucht. In die tijd woonden er drie Indische mensen in Hilversum. Daar was mijn moeder er één van. In Nederland vonden mijn ouders elkaar weer terug.”
Schaamte, verdriet, heimwee
“Mijn ouders leven nu niet meer en vele anderen die de oorlog en de tijd erna meemaakten ook niet meer. Maar nog steeds dealen veel mensen met de gevolgen van die verschrikkelijke tijd. Er werd niet over gesproken. Schaamte, verdriet, heimwee. ‘Niet erover praten, want anders gaat mama huilen’, werd er dan gezegd. Mijn vader zei altijd: ‘Als ze er ooit achter komen wat die Nederlanders hebben uitgespookt daar, worden alle geschiedenisboeken herschreven’. Hij kreeg gelijk."
Zoeken naar mensen
“In voorbereiding op de herdenking is het altijd zoeken naar mensen die tijdens de herdenking kunnen en willen spreken. Je kan nu eenmaal niet elk jaar hetzelfde doen. Het is ook lastig om de jeugd bij de herdenking te betrekken. Simpelweg omdat augustus een vakantiemaand is. Het idee is dat we dat in de toekomst misschien kunnen oplossen met een audiovisuele presentatie. Dat ze bijvoorbeeld op school van de Indië herdenking een project maken en een presentatie maken die op 15 augustus op een scherm wordt geprojecteerd.”
Opdat we niet vergeten
“Dit jaar komt er een mevrouw die mij een verhaal van vijf A4-tjes mailde. Over hoe het vroeger was en wat in kampen is gebeurd. Wat ik liever hoor, is hoe het verleden haar heeft gevormd tot wie ze nu is. Ik ben van plan om haar bij de herdenking ter plekke te interviewen. Elk jaar nodigen we ook de Indonesische ambassade uit. Die uitnodiging ligt nog steeds gevoelig. Het is immers tegen het zere been van een heleboel mensen die de Bersiap hebben meegemaakt. Vooral van Molukkers. ‘Schande! Werd er geroepen. Waarom nodigt het comité de ambassade uit!?’ Ja, leg het maar uit. Omdat er vrede is gesticht. Opdat we niet vergeten, maar er ook niet dagelijks mee leven.”
Meer lezen
Het programma voor de herdenking van 2023 vindt u op: https://hnigooienvechtstreek.com