Hoe komt het dat de grondwaterstand zo hoog is?
De hoge grondwaterstand heeft 2 oorzaken: heel veel regen en de ligging van Hilversum. Van half oktober 2023 tot en met februari 2024 heeft het heel erg veel geregend. Het was de natste winter sinds de metingen zijn begonnen. Normaal valt er in onze regio in februari bijvoorbeeld ongeveer 75 millimeter regen. Nu was dat meer dan 120 millimeter. Dat is dus 120 liter water op één vierkante meter!
Daarnaast ligt Hilversum op een uitloper van de Utrechtse Heuvelrug. Dat is hoge zandgrond en dat neemt veel en makkelijk water op. Maar bij zandgronden is er vaak geen oppervlaktewater waar het water naartoe kan, zoals rivieren, meren of kanalen. In het westen van Hilversum kan het water naar de Gooise Vaart en het Hilversums Kanaal. Maar vanuit twee derde van Hilversum loopt het water naar het oosten. Daar is geen oppervlaktewater. Er is alleen een buffer bij Anna’s Hoeve, maar die zit ook al erg vol.
Wat kunnen we eraan doen?
De hoge grondwaterstand is een ingewikkeld probleem, waar heel Nederland last van heeft. De mogelijkheden die we hebben om er iets aan te doen, zijn helaas beperkt. Natuurlijk begrijpen wij dat het erg vervelend is dat er kelders onder water staan. We snappen de zorgen van inwoners en vinden het heel vervelend dat inwoners overlast ervaren van het grondwater.
We willen er voor onze inwoners zijn, maar tegelijkertijd zijn we ook realistisch: we kunnen dit probleem niet in één keer makkelijk oplossen. Er zitten miljoenen liters water in de grond: dat krijgen we niet weggepompt. We doen alles wat we kunnen, binnen de beperkte mogelijkheden die er zijn.
Maatregelen
Op plekken waar het urgent is, nemen we meteen maatregelen. Zoals bij het tunneltje op de Lage Vuurscheweg, onder de A27. Daar hebben we rijplaten neergelegd en we pompen het water uit het tunneltje weg. Het water wordt door een slang van honderden meters lang het bos in gepompt. Dit hebben we natuurlijk afgestemd met het Goois Natuurreservaat.
Doordat het nog steeds regent, zit ook het riool vol. Het water in het riool proberen we snel weg te werken. Zo houden we ruimte in het riool voor regenwater. Op het riool hebben we namelijk wel een beetje invloed. Regenwater uit het gescheiden riool (dus zonder vuilwater) gaat naar de vijvers, bijvoorbeeld bij Anna’s Hoeve en de Riebeeckvijver. Daarom hebben we tijdelijk het peil van de Riebeeckvijver verlaagd. Zo maken we meer ruimte in het hemelwaterriool.
Hoe zit dat nou met het grondwater en het riool?
Het rioolstelsel van de gemeente Hilversum is bedoeld voor hemelwater (regenwater) en vuilwater uit huizen, zoals van het toilet. Het riool heeft géén functie in de afvoer van grondwater. Het grondwater kan daar dus niet in worden afgevoerd. De vijvers in Hilversum hebben ook alleen een functie in het hemelwaterstelsel: voor het opvangen van regenwater. Het probleem nu gaat niet over water in het riool: het gaat over water in de grond.
Wie is er verantwoordelijk voor het grondwater?
Het grondwater is dus heel ingewikkeld, en blijft niet binnen de grenzen van Hilversum. In de Waterwet staat daarom dat het grondwater een ‘interbestuurlijke’ verantwoordelijkheid is. Dat betekent dat het de verantwoordelijkheid is van zowel het waterschap, de provincie en de gemeente.
Water (regen) dat op eigen particulier terrein valt, is de verantwoordelijkheid van de eigenaar. Het is dus ook de verantwoordelijkheid van de eigenaar dat ondergrondse ruimtes, zoals een kelder, waterdicht zijn.
We zien dat sommige inwoners zonder waterdichte kelder het water uit hun kelder pompen. Dat water komt in de tuin en op straat, en loopt dan het riool in. Officieel mag dat niet, maar we begrijpen dat inwoners nu iets willen doen om hun kelder droog te krijgen. Daarom accepteren we dat nu tijdelijk.
Regen in de toekomst
We verwachten in de toekomst meer heftige regenbuien. Deze piekbuien kunnen we deels opvangen met ons rioolstelsel. Dan kan regenwater even op straat staan, maar niet lang. En het grondwater stijgt niet gelijk bij één hevige regenbui zoals het nu is gestegen. Dat gebeurt alleen als het heel lang achter elkaar regent.
Als het grondwater meerdere weken per jaar en meerdere jaren achter elkaar zo hoog staat, moet de gemeente maatregelen treffen. Maar dat zijn meestal dure maatregelen: die kunnen we niet zomaar aanleggen. Dan kunnen we waarschijnlijk nog steeds niet al het grondwater weghalen. Kelders moeten dan dus nog steeds waterdicht zijn om wateroverlast te voorkomen.