Het is 1766. Slager Hartog Michielsz is vet aan het smelten, zoals hij dat altijd doet, in zijn achterhuis aan de Groest. Maar dit keer gaat het mis… het vet vat vlam en het achterhuis staat al snel in lichterlaaie! Door een flinke wind verspreidt de brand zich als een lopend vuurtje door Hilversum. Daken storten in. Er breekt grote paniek uit. De Hilversummers proberen de brand onder controle te krijgen, maar door de uitslaande vlammen zijn waterputten en -pompen snel onbruikbaar
Kostbare bezittingen naar de kerk
Het in veiligheid brengen van zieken, ouderen en kinderen staat voorop. Kostbare bezittingen worden naar de kerk op de Kerkbrink gesleept. De evacuatie gaat niet overal goed. Een man brengt zijn blinde vrouw naar een huis waarvan hij hoopt dat het en veilige plek is. Later blijkt dat hun eigen huis gespaard bleef, maar dat de ‘veilige plek’ totaal is verwoest. Er blijft uiteindelijk niets anders over dan hopen dat de wind gaat liggen. Maar het wordt alleen maar erger. Ook de kerktoren vliegt in brand. De toren stort later met veel geweld in. Uiteindelijk brandt de hele kerk af mét alle kostbare spullen van de inwoners. 158 gebouwen in totaal gaan in vlammen op. Geschat wordt dat er in die tijd 475 huizen in Hilversum stonden. Een derde van het dorp was dus afgebrand.
“Nooit zoveel ellende gezien”
Een anonieme ooggetuige verklaart na de brand: “Veel mensen waren naar het open veld gevlucht en liepen hem met een verwilderde blik tegemoet. Ze sloegen zich op de borst en trokken hun haren uit. Nooit heb ik zo veele elende by malkander gezien.”
Geen medische hulp
De verslagenheid is groot. Maar: Hilversummers zijn solidair. Mensen schieten elkaar te hulp en bieden een slaapplek aan. In sommige huizen verblijven wel veertig tot vijftig mensen. Medische hulp is er nauwelijks. Twee van de drie dokters in Hilversum zijn hun huis kwijt, inclusief medische instrumenten. De derde dokter bracht zijn spullen tijdens de brand onder in een pand dat dat ook vlam vat. Op geestelijke hulp hoeft men ook niet rekenen. De dominee vertrekt een dag na de brand naar Amsterdam.
Herstel
Meteen na de brand brengt men voedsel uit andere plaatsen naar Hilversum. Want ook een aantal bakkers en “grutterijen” overleeft de brand niet, dus de voedselvoorziening is karig. Vrijgevige landgenoten kunnen geld deponeren in zakken langs de wegen om de wederopbouw van het dorp te financieren. De herbouwde kerk wordt op 3 juli 1768 ingewijd door de nieuwe dominee Van Yssum. Dominee Van Yssum meldt dat op 1 februari 1770 al 140 huizen waren herbouwd. Ter vergelijking: Tegenwoordig telt Hilversum 43.390 woningen.
