Dames en heren,
Het bevrijdingsvuur is, zo zegt het Comité 4 en 5 mei het zelf, het nationale symbool voor de bevrijding en het besef dat vrijheid niet vanzelfsprekend is.
Afgelopen nacht heeft Floor Vermeulen, mijn collega in de stad Wageningen, tijdens een ceremonie het vuur ontstoken op het ‘5 Mei Plein’ pal voor Hotel de Wereld. Het is u bekend: daar tekenden op 5 mei 1945 de Canadese generaal Foulkes en de Duitse generaal Blaskowitz het capitulatiedocument. Dat was overigens een dag eerder op de Lüneburger heide al opgesteld en door de Britse generaal en veldmaarschalk Montgomery ondertekend.
De bijeenkomst in De Wereld was een formele afronding van de overgave van de Duitsers, die al was aangekondigd. De mannen in het hotel bespraken er vooral ook wat het programma zou zijn in de dagen en weken die volgden op de capitulatie.
En dat was nogal wat. Niet alleen de terugtrekking van de Duitse troepen en het vestigen van geallieerd gezag. De gesprekken op die zonnige, wat koele zaterdag gingen, tastend, ook over het herscheppen van ons land, van de verhoudingen tussen wat de geschiedenis zou gaan beschouwen als goed en kwaad.
De bevrijding van Nederland was echter niet overal meteen op 5 mei ook echt werkelijkheid. In Hilversum kon pas twee dagen later de vlag officieel worden gehesen. Toen reden op het plein voor Theater Hotel Gooiland de Britse soldaten, de Polar Bears binnen – hun taak was te controleren of de Duitsers zich aan de capitulatievoorwaarden van twee dagen eerder hielden. Er waren nog geen bevrijders op Hilversumse bodem geweest, vandaar dat de spanning en de opwinding enorm waren. Rond halftwaalf werden de acht voertuigen met militairen die ochtend verwelkomd door duizenden Hilversummers die die dag extra vroeg waren opgestaan om ze te verwelkomen.
In zijn beschrijving van dat moment vertelt onze Hilversumse historicus Pieter Hoogenraad: "De twee luitenanten en majoor stapten uit en gingen bij Gooiland naar binnen. Daar waren allemaal hotemetoten. Daar werd getoast met champagne en op een gegeven moment kwamen ze weer naar buiten. Vervolgens hieven al die Hilversummers het Wilhelmus aan en daarna het Britse volkslied."
Zoals wij allen weten nam het lot van de Polar Bears die deze stad bevrijdden na die 7e mei nog een dramatische wending. Blij dat ze nu bijna terug konden naar huis, moest een aantal van hen nog een klus klaren. Controleren of de Duitsers hun wapens hadden ingeleverd, op een open veld bij Soestdijk. Er waren Duitse gevangengenomen soldaten betrokken bij die actie, die moesten de wapens afstaan. Een van hen gooide – mogelijk als zelfmoordactie – op 10 mei, drie dagen na de feestelijke intocht, een mijn op een stapel met ingeleverde munitie. 13 soldaten van het Leicestershire Regiment die in de buurt stonden, waren op slag dood en 6 anderen raakten er zwaargewond. Ze liggen hier op de Noorderbegraafplaats begraven, naast drie Britse soldaten die later om het leven kwamen. Aanstaande zondag zullen wij hen hier opnieuw herdenken.
Terug naar de ochtend van 7 mei 1945. Het werden dolle taferelen, die zoals het een mediastad betaamt werden vastgelegd op film. En wel door Theo Uden Masman, de oprichter en leider van de bigband The Ramblers.
Vanmiddag en vanavond draait in het Filmtheater – net als vorig jaar, toen hij werd uitgebracht - de door de Hilversumse Historische Kring Albertus Perk gemaakte documentaire ‘Hilversum bezet en bevrijd’, Beelden van onze stad tijdens de vijf duistere bezettingsjaren, en vooral ook van die dag, 78 jaar min twee dagen geleden. Gaat dat zien, dat deed ik ook.
Dames en heren
Het verspreiden van het bevrijdingsvuur over ons land is een belangrijk moment voor Nederland in de overgang van het herdenken op 4 mei en de viering van de verkregen vrijheid op 5 mei. Zoals elk jaar sinds 1948, zijn ook meer dan 2000 hardlopers en fietsers het land in getrokken om het vuur te verspreiden vanaf de grote vlam op het ‘5 Mei Plein’. Het wordt over meer dan 70 plaatsen verspreid. De aankomst van het Bevrijdingsvuur luidt ook nu in Hilversum de 5 mei activiteiten in.
Waarom vuur?
Het is het krachtigste van de vier elementen, die verder bestaan uit water, aarde en lucht. Vuur geeft ons licht en leven, doet groeien, geeft kracht. Warmte, licht, energie. Vuur heeft een veranderend karakter: daar waar het brand gaat energie over van de ene in de andere vorm. Het neemt, en het schept. Meer symbolisch kan het niet.
Persoonlijk zie ik het vuur dat ik vandaag mag ontvangen dan ook als de energie die we overbrengen om de vrijheid tot in lengte van vele generaties verder te brengen, de energie van verandering van het slechte in het goede, van onze bevrijding van kwade krachten en het aanboren van onze eigen scheppingskracht ten bate van een samenleving in vrede, welvaart, welzijn en VRIJHEID.
Dank u.
*Dit betreft de concepttekst. De werkelijk uitgesproken tekst kan iets afwijken